بهاران

در منطقه بلوچستان که مردم عمدتا مسلمان سنی مذهب هستند، اعتقادات سنتی و مذهبی نقش بسزایی در آداب و رفتار و شیوه  زندگی آنان دارد و بی شک در چنین جامعه مذهبی، عالمان مذهبی جایگاه ویژه‌ای در بین مردم داشته و نقش رهبری جامعه را بر عهده  دارند. در بلوچستان به دلیل آن‌که مردم بیش‌تر به صورت طایفه‌ای زندگی کرده و هنوز بسیاری از آن‌ها اصالت خانوادگی و طایفه ای خود را حفظ کرده‌اند و پیروی تصمیمات رئیس طایفه و ریش سفیدان قبیله هستند، این را می‌توان به عنوان نقطه عطفی در اداره جامعه بلوچستان برشمرد؛

زیرا جامعه بزرگ مردمی به گروه‌های کوچک‌تر تبدیل می‌شود که اداره آن‌ها به نسبت آسان‌تر و حفظ امنیت و انجام فعالیت‌های اقتصادی و فرهنگی بسیار ساده‌تر می شود. اما بزرگ‌ترین مشکل در چنین جوامعی حفظ اتحاد در بین طوایف مختلف است؛ چیزی که ما در سالیان دورتر بسیار شاهد آن بودیم جنگ‌های خونین بین طوایف مختلف بلوچ بود، اما اکنون به لطف حضور علما و گسترش اعتقادات دینی و افزایش سطح فرهنگ جامعه از بین رفته است. نقش علمای بزرگ بلوچستان در میانجی‌گری برای اتحاد  طوایف بسیار پررنگ است و امنیت جامعه درگروی حفظ این اتحاد است.

از آنجایی که بلوچستان فاصله بسیاری تا مرکز حکومت داشته و دارد، همواره مورد کم لطفی حکومت قرار گرفته و با وجود ظرفیت‌های فراوان اقتصادی و تجاری به منطقه‌ای محروم تبدیل گشته است و از زمان صفوی‌ها به دلیل تفاوت مذهبی بین حکومت‌ها و مردم بلوچستان و گاها به دلیل نفوذ افراد تندرو مذهبی در حکومت، مورد تبعیض‌های مذهبی و قومی قرار گرفنه است و بر محرومیت جامعه افزوده است. و بعد از انقلاب و تشکیل حکومتی کلا شیعی و عدم حضور اهل سنت در حکومت، مردم تفکراتی اصلاح طلبانه پیدا کردند و خواستار ایجاد اصلاحات اساسی در تصمیمات حکومت بودند و تا حدودی هم‌سو با مکتب اصلاحات که در کشور ایجاد شده بود و تفکراتی دموکراتیک داشتند، قرار گرفتند. به دلیل عدم وجود تشکیلات سیاسی مقتدر و با نفوذ در منطقه بلوچستان، همواره مردم پیروی تصمیمات علما بوده‌اند و در واقع علما هم نقش رهبران دینی و هم نقش رهبران سیاسی را در منطقه بر عهده داشتند و این این نفوذ آن‌ها را در بین جریان‌های سیاسی و جامعه اهل سنت ایران و جهان افزایش داده است، هرچند چیزی که باعث شده مردم اعتماد خود را به آن‌ها از دست ندهند، آن است که همواره به دنبال خواسته‌های مردم بوده‌اند و پاسخ اعتماد مردم را داده‌اند و از بیان حقیقت ابایی نداشتند.

به طور کلی وجود جریان اصلاحات در بلوچستان به رهبری علما بزرگ منطقه که مورد اعتماد کل اهل سنت ایران و جهان هستند، در زمانی که دولتی با تفکرات اصلاح طلبی بر ایران حاکم است، می‌تواند ظرفیتی باشد برای رشد اقتصادی و اجتماعی این منطقه و افزایش جایگاه ایران در کشورهای جهان اسلام با استفاده از نفوذ علمای اهل سنت.

* اسماعیل حسین‌بر